Pat Metheny i jego gitary
Jeden z najwybitniejszych na świecie gitarzystów jazzowych, kompozytor o fenomenalnej wyobraźni brzmieniowej, Pat Metheny, wykorzystuje gitary w niezwykle szerokim spektrum brzmieniowym. Jego instrumentarium to gitary klasyczne, akustyczne sześcio-, dwunasto-, 42 strunowe, sopranowe, basowe, elektryczne i syntezatorowe.
Kiedyś Pat Metheny nagrał płytę „Upojenie” z polską wokalistką Anną Marią Jopek i polskimi muzykami, wydaną przez firmę Warner Bros. W nagraniu używał kilku gitar klasycznych i akustycznych z jego ogromnej kolekcji mistrzowskich instrumentów, zbudowanych przez znakomitą lutniczkę kanadyjską Lindę Manzer.
Gitarzystę w akcji na żywo mogliśmy w Polsce zobaczyć m.in. podczas koncertów w Sali Kongresowej w Warszawie 9 lutego 2002 roku promujących płytę „Upojenie”. Większość piosenek gitarzysta zaaranżował bardzo kameralnie, tylko z akompaniamentem jego gitary, co pozwoliło wyeksponować walory wokalne Marii Jopek. Jednocześnie, dało pole do pokazania efektownych pomysłów aranżacyjnych realizowanych na gitarach. W wielu utworach Pat Metheny grał techniką palcową zarówno na gitarach klasycznych, jak i akustycznych (z metalowymi strunami).
Najbardziej niezwykłym instrumentem okazała się wówczas 42 strunowa gitara Pikasso, której pierwszy egzemplarz powstał już w 1985 roku. Zbudowała go kanadyjska lutniczka Linda Manzer. O tej gitarze Pat mówił:
„ta gitara została zrobiona według mojego pomysłu i służy do realizowania aranżacji o bardzo szerokim zakresie środków wykonawczych. Posiada nieco szersze pudło rezonansowe z dwoma otworami i trzema gryfami. Gryf główny, sześciostrunowy ma naciąg strun basowych, na którym gram m.in. lewą ręka tappingiem dźwięki basowe. Powyżej równolegle jest szyjka krótsza, bez progów, na której są dwie grupy strun, tak nastrojone bym mógł grać rozłożone akordy i melodyczne zagrywki. Trzecia szyjka jest ustawiona skośnie do pozostałych. Na niej jest naciąg 12 strun strojonych do konkretnej skali w jakiej zaaranżowałem piosenkę. Wreszcie segment – harfowy w najniższej części pudła rezonansowego, w którym struny zamocowane są na mostku w dolnej części płyty rezonansowej zaś klucze na wspornikach, już poza obrzeżem pudła rezonansowego. Tu jest duża rozpiętość skali i mogę grać zarówno dźwięki basowe jak też wiolinowe. Przetworniki poszczególnych segmentów są umiejscowione w mostkach, zaś system sterowania zamontowany na bocznej ściance pudła rezonansowego.”
Gdy Metheny gra na tej gitarze słyszymy jednocześnie: a) linię basową, oktawę niżej niż skala zwykłej gitary; b) akompaniament akordowy w pełnej skali, typowej dla gitary klasycznej; c) ozdobniki w średnim i wysokim rejestrze; d) dodatkowe tony lub harfowe pasaże ubarwiające zakończenie fraz. W jaki sposób Pat stroi tę gitarę, opowiedział Marcin Kydryński (współproducent i kompozytor szeregu utworów na płycie „Upojenie”):
„gitary Pata od 18 lat stroi Carolyn Chrzan. Cudowna dziewczyna. Pat mówi tylko na przykład: pikasso b-minor. I Carolyn przez czterdzieści minut pracuje nad tym kosmicznym instrumentem.”
Kolejna, nietypowa gitara zbudowana dla Pata przez Lindę Manzer to tzw. Soprano. Gdy po zakończeniu koncertu w Sali Kongresowej, gitarzysta wyszedł na kolejny bis z maleńką gitarą, robiącą wrażenie zabawki i zagrał na niej przewodni motyw z filmu „Polskie drogi”, publiczność wpadła w entuzjastyczny zachwyt. Laicy: patrz, ten mistrz potrafi tak pięknie zagrać nawet na takiej zabawce. Oczywiście, wtajemniczeni wiedzą, że to gitara najwyższej klasy, z normalnym gryfem do profesjonalnego grania.
Do większości gitar Pat używa strun D’Addario o różnych nietypowych zestawieniach, które sam dobiera. Jego asystentka zna na pamięć wszystkie zestawienia i z podręcznej walizki wybiera model i grubość bezbłędnie do każdej gitary.
Wśród gitar klasycznych uwagę zwraca model Classical Archtop – gitara klasyczna z nylonowymi strunami z wypukłą płytą rezonansową. Warto jeszcze wymienić inną małą gitarę o nazwie Manzer Triple, z ogromną główką, na której widzimy 12 kluczy. Jest to gitara w zasadzie czterostrunowa, przy czym każda jest potrojona.
Warto podkreślić, że kilkadziesiąt gitar typowych i nietypowych w instrumentarium Pata to nie hobby tylko w pełni użyteczny arsenał twórczy. To pasja tworzenia muzyki gitarowej o jak najszerszej gamie barw i rozpiętości skali. Zainteresowanie to datuje się od najwcześniejszych płyt gitarzysty. Już na płycie „Watercolors” z roku są dwa utwory (Legend Of The Fountain i Oasis), w których można usłyszeć gitarę dwugryfową, 15 strunową, Harpguitar. Poprzez piękną, a jednocześnie komunikatywną muzykę Pata Metheny’ego (jego „romantyzujący” jazz z powodzeniem poddaje się ocenie kryteriami estetyki romantycznej), gitara klasyczna wychodzi z ekskluzywnego kręgu „wtajemniczonych” do szerokich rzesz melomanów.
Na zdjęciu: Pat Metheny z gitarą Pikasso, Fot. PaulCHebert, Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International